پیامبر (ص) مردم را وادار به اجبار و اکراه نمیکرد
تاریخ انتشار: ۲۴ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۰۰۲۹۱
آفتابنیوز :
نشست «رسالت پیامبر (ص) تبلیغ بدون زور و اجبار» با سخنرانی محمد سروشمحلاتی برگزار شد که گزیده آن را در ادامه میخوانید:
مسئلهای که مطرح است این است که از آیات قرآن استفاده میشود که پیامبر (ص) رسالتی غیر از تبلیغ ندارد. ولی اینکه مردم بپذیرند یا نپذیرند بستگی به خودشان دارند. پیامبر (ص) دینداری را بر مردم تحمیل نکرد و از ابزار زور و فشار استفاده نکرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
یک دسته از این آیات مضمونش این است که پیامبر (ص) وظیفهای جز تبلیغ ندارد. دسته دوم آیاتی است که رسالت پیامبر (ص) را در تبلیغ حصر میکند. خصوصیت دسته دوم این است که هم لسانش حصر است و هم متفرع بر تولی و اعراض است یعنی اگر مردم اعراض کردند، مسئولیت پیامبر پایان یافته است. دسته سوم آیاتی است که میگوید مشیت الهی به این تعلق گرفته که مردم آزادانه ایمان بیاورند. دسته چهارم مضمونش این است مردم بر اساس ایمان و اختیار خودشان ایمان بیاورند. در جلسه پیشین من این آیات را با تفصیل بیشتر خواندم.
متاسفانه این دسته از آیات که در قرآن زیاد است مورد توجه کافی در بین علمای ما نبوده است. در فقه ما که اصلا وارد نشده است. هیچ کدام از این آیات در هیچ کتاب فقهی اصلا مورد توجه و استناد نیست. فقه که میخواهد روش عملی دینداری را نشان دهد، باید ابتدا توضیح دهد با استفاده از چه ابزاری میخواهیم مردم را دیندار کنیم. این نیازمند این است یک کار جدی صورت بگیرد.
بحث امروز این است که این آیات را به لحاظ مضمون چگونه باید تحلیل کرد. سه تحلیل درباره این آیات ارائه میشود. تحلیل اول این است که این آیات مکی است نه مدنی. رسالت پیامبر (ص) در مکه فقط تبلیغ و تبشیر و انذار بود، ولی در مدینه مسئولیت دیگری بر عهدهاش آمد و این آیات منسوخ شد. نگاه دوم این است که این آیات مربوط به اصل پذیرش اسلام است، یعنی پیامبر (ص) مردم را مجبور به مسلمان شدن نمیکند. قبول اسلام اختیاری است، ولی وقتی مردم مسلمان شدند، التزام به احکام اسلامی لازم است. مثلا شما آزادید وارد کشوری بشوید یا نشوید، ولی وقتی وارد شدید، یعنی قوانین آنجا را پذیرفتید. پس ما باید میان این دو حوزه تفکیک کنیم.
تفسیر سوم این است که باید میان آنچه دستورات الهی است و آنچه احکام صادره از پیامبر (ص) است و جنبه حکومتی دارد تفکیک کرد. آنچه خدا مقرر کرده است به اراده و انتخاب خود مردم بستگی دارد، اما وقتی حکومت، حکومت دینی بود، دستوراتی که در حکومت دینی صادر میشود، غیر قابل تخلف است. مثلا اگر پیامبر (ص) دستور داد مسلمانان در یک جایی اجتماع پیدا کنند، این دستور حکومتی است و مردم باید اطاعت کنند. اگر ما به این آیات مراجعه کنیم میفهمیم هیچ کدام از این تفاسیر قابل قبول نیست، چون این وجوه تفصیل است. در مورد تفصیل اول باید بگوییم ما در قرآن کریم در سور مکی این آیات را داریم، در سور مدنی هم این آیات را داریم. پس این تفسیر تفسیر درستی نیست ولو اینکه از برخی مفسرین نقل شده است.
در مورد تفسیر دوم باید عرض کنیم استناد به این نظر خصوص در مسئله حجاب زیاد است. این سخن یک مبنایی دارد که با مبنایی که اکثر فقها قائل هستند سازگار نیست. اکثر فقها جهاد ابتدایی را قبول دارند و آن را جهاد برای وادار کردن به اسلام میدانند. این تفسیر با مبنای فقها درباره جهاد ابتدایی ناسازگار است.
اجبار، نه در اصول دین و نه فروع دین
آیا این تفسیر با خود آیات سازگار هست یا نه. برخی آیات با این تفسیر مناسب است به این معنا که از این آیات استفاده میشود در دعوت به اسلام نمیشود از ابزار زور استفاده کرد: «وَقُلْ لِلَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ وَالْأُمِّیِّینَ أَأَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُوا فَقَدِ اهْتَدَوْا وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَیْکَ الْبَلَاغُ وَاللَّهُ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ»، ولی ما آیاتی داریم که مربوط به فروع هم میشود، مثل آیه ۹۲ سوره مائده که میفرماید: «وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَاحْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّیْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّمَا عَلَی رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِینُ»، آیه قبل از این آیه میفرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» که نشان میدهد آیه درباره تحریم خمر و قماربازی است که مربوط به فروع است.
حتی اگر سیاق را کنار بگذاریم صدر آیه ۹۲ مطلب را اثبات میکند، چون میفرماید: «وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ» به چه کسی میگویند از خدا و رسول تبعیت کن، کسی که مسلمان شده است. آیه میفرماید مسلمانان، اگر از خدا و پیامبر اطاعت نکنید، بدانید پیامبر ما کاری به کار شما ندارد. پس این آیه تفصیل دوم را نفی میکند و حتی تفصیل سوم را هم نفی میکند، چون این آیه مربوط به فرمانهای حکومتی پیامبر (ص) هم هست، چون میفرماید: «وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ». باز آیه دیگری میفرماید: «مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَمَنْ تَوَلَّی فَمَا أَرْسَلْنَاکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظًا». در قرآن رویگردانی از فرمان پیامبر (ص) مکرر مطرح شده، ولی به پیامبر (ص) گفته شده است اگر نافرمانی کردند با آنها کاری نداشته باش.
پس باید این تفصیلات را کنار بگذاریم. این آیات دلالت بر این میکند که پیامبر (ص) نه در اصول و نه در فروع، نه در احکام الهی و نه در احکام ولایی مردم را وادار به زور و اجبار و اکراه نمیکند. شاید سوال شود روایاتی که موید استفاده از زور در اجرای احکام است چگونه با این آیات سازگار است. این را در جلسه بعد بحث میکنیم.
منبع: خبرآنلاینمنبع: آفتاب
کلیدواژه: رسالت پیامبر دین اسلام
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۰۰۲۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
لزوم بازشناسی بقیع به جهان اسلام
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، حجت الاسلام والمسلمین نواب در بازدید از نمایشگاه «درآستان بقیع» در حرم مطهر رضوی، با اشاره به مظلومیت بقیع و شناخت ناکافی جامعه از این گنجینه بزرگ جهان اسلام، گفت: مظلومیت بقیع در این است که نگذاشتهاند بقیع به درستی به جامعه معرفی شود و ما باید بقیع را آنگونهکه هست به جامعه بشناسانیم..
وی افزود: تخریب قبور بقیع ظلمی بزرگتر از نشناختن شخصیتهای مدفون در آن است.
تماینده ولی فقیه در حج و زیارت با بیان اینکه شخصیتهای بزرگی در بقیع مدفون هستند که در هیچ جای دیگر عالم یافت نمیشوند، افزود: «چهار امام معصوم، فاطمه بنت اسد، دختران پیامبر، همسران پیامبر، مادر علی علیه السلام، مادر جناب عباس، اصحاب ائمه، فرزندان امامان و همسران ائمه همگی در بقیع آرمیدهاند.»
حجت الاسلام والمسلمین نواب با اشاره به برخی از شخصیتهای برجسته مدفون در بقیع گفت: «حسین اصغر، یکی از فرزندان امام سجاد (ع)، محمد حنفیه، اسماعیل عباس عموی پیامبر، اسماعیل فرزند امام صادق (ع) و تعدادی از شهدای احد در بقیع مدفون هستند.»
وی در ادامه با اشاره به نمایشگاه «در آستان بقیع» در حرم مطهر رضوی گفت: «این نمایشگاه در نوع خود کار بسیار خوبی است و باید در کارهایی که انجام میدهیم، جنبهها و تاثیر واقعی مدنظر باشد.»
رئیس بعثه مقام معظم رهبری با بیان اینکه هدف از برگزاری این نمایشگاه مظلومنمایی نیست، افزود: «ما به دنبال این هستیم که شخصیتهای بزرگ مدفون در بقیع را به جامعه بشناسانیم و از آنها الهام بگیریم.»
حجت الاسلام نواب از آستان قدس رضوی، بعثه خراسان، روایتگران، و همه کسانی که در برگزاری این نمایشگاه نقش داشتند، قدردانی کرد.
این نمایشگاه تا پایان ماه شوال مصادف با بیستم اردیبهشت در صحن غدیر حرم مطهر رضوی برپا خواهد بود.